Viêm tai ứ dịch ở trẻ em là bệnh viêm tai màng nhĩ đóng kín, thường gặp ở trẻ em từ 1-3 tuổi. Bệnh tiến triển âm thầm, ít triệu chứng nên thường không được phát hiện kịp thời, để lại hậu quả xấu về nghe, từ đó ảnh hưởng tới sự phát triển ngôn ngữ cũng như khả năng học tập và phát triển trí tuệ ở trẻ.
Viêm tai ứ dịch là gì
Viêm tai ứ dịch là tình trạng viêm niêm mạc tai giữa kèm theo sự có mặt của tiết dịch trong hòm tai. Về mặt thời gian viêm tai ứ dịch có thể xếp thành ba thể:
- Thể cấp tính xẩy ra trong thời gian 3 tuần trở lại.
- Thể bán cấp, bệnh kéo dài từ 3 tuần đến 3 tháng.
- Thể mạn tính khi bệnh kéo dài trên 3 tháng.
Nguyên nhân gây bệnh
Những nguyên nhân gây viêm tai ứ dịch thường gặp là:
Tắc vòi nhĩ: Tắc vòi nhĩ dẫn đến mất không khí trong hòm tai do đó áp lực âm tính, vì vậy dịch thấm vô trùng.
Viêm tai ứ dịch do vi khuẩn: 40% vi khuẩn có mặt trong viêm tai ứ dịch. Giả thuyết này dựa trên các nghiên cứu có vi khuẩn trong dịch cấy ở hòm tai hoặc tăng cao lượng kháng thể kháng khuẩn Staphylococcus pneumoniae, Hemophylus influenzae và Disphteroides.
Viêm tai ứ dịch do virus: Một số các nghiên cứu ủng hộ giả thuyết do căn nguyên adenovirus: virus giống cúm typ 1,2,3; herpes; adeno-virus; coxsaki b4…
Dấu hiệu viêm tai ứ dịch ở trẻ em
Dấu hiệu viêm tai ứ dịch chủ yếu là giảm thính lực tùy theo lứa tuổi mà có biểu hiện khác nhau.
Ở trẻ nhỏ: việc phát hiện viêm tai ứ dịch khi bệnh nhi bị nhiễm trùng đường hô hấp trên hoặc khi cha mẹ phàn nàn:
- Trẻ nhỏ không quay đầu về phía có âm thanh.
- Trẻ đáp ứng chậm hoặc giảm với việc học và phát triển ngôn ngữ.
Trẻ lớn: viêm tai ứ dịch được phát hiện khi trẻ nghe ở lớp không rõ hoặc có khó chịu trong tai.
Vì vậy, cha mẹ hoặc thầy cô giáo nhận thấy trẻ có những biểu hiện không bình thường khi nghe hoặc viết chính tả nên cho trẻ đi khám sức nghe.
Biểu thiện viêm tai ứ dịch khi khám soi tai thấy điển hình là màng tai có màu hổ phách, có các vân mạch, thường co lõm nhưng đôi khi màng tai lồi phồng. Hình ảnh màng tai rất đa dạng, có thể thấy:
- Màng tai như bình thường hoặc mất bong.
- Hình ảnh mức nước hoặc có bóng khí nước phía sau màng tai.
- Màng tai co lõm nhẹ, mất bóng.
Các hình ảnh khác có thể gặp:
- Màng tai co lõm với cán xương búa ngắn lại, mấu ngắn nhô ra.
- Màu trắng sữa ở phần dưới với một vài vân mạ
- Hiếm hơn: màu xám xanh của màng tai.
- Màu trắng phấn với một vài nốt trắ
- Thay đổi hoặc mất tam giác sáng.
- Khi khám thấy giảm hoặc mất di động màng tai với speculum SIEGLE.
Khám vòm họng: kiểm tra VA viêm, quá phát.
Khám mũi xoang: kiểm tra thấy tồn tại một ổ viêm tiềm tàng.
Điều trị viêm tai ứ dịch ở trẻ em
Nguyên tắc điều trị
- Cần phân biệt các nguyên nhân của viêm tai ứ dịch.
- Điều trị viêm tai ứ dịch ở trẻ em toàn diện, kết hợp: toàn thân, tại chỗ.
- Điều trị nội khoa ưu tiên trước, nếu thất bại mới điều trị ngoại khoa.
Thuốc điều trị viêm tai ứ dịch ở trẻ em
- Sử dụng kháng sinh 7-10 ngày, một số loại kháng sinh điều trị viêm tai ứ dịch phổ biến như: Ampicillin, Cephalosporin, Macrolide. Lưu ý tránh các kháng sinh độc với tai.
- Thuốc kháng viêm trị viêm tai ứ dịch thường dùng như: corticoid 5mg/kg/ngày trong 2-5 ngày.
- Thuốc chống phù nề, tiêu dịch nhầy dùng điều trị viêm tai ứ dịch là: Maxilase, Rhinathiol, Mucomys, …
- Kết hợp điều trị cơ địa: giảm mẫn cảm đặc hiệu, kháng histamin.
Điều trị tại chỗ
- Làm thông thoáng đường thở trên: vệ sinh mũi hàng ngày cho trẻ bằng thuốc rửa mũi, xịt nước muối biển (Sterimar), thuốc co mạch (Otrivil, Coldi B).
- Làm các nghiệm pháp Valsalva mỗi ngày hoặc thông vòi nhĩ mỗi tuần cách này hiệu quả trong trường hợp viêm tai giữa tiết dịch ít.
- Điều trị phẫu thuật khi thuốc trị viêm tai ứ dịch ở trẻ em không đáp ứng.
Biên chứng viêm tai ứ dịch
Viêm tai ứ dịch ở trẻ em có thể tự khỏi trong vòng 10-20 ngày hoặc sau khi được điều trị đúng. Sức nghe được phục hồi. Tuy nhiên, Nhiều trường hợp mặc dù đã được điều trị đúng cách nhưng viêm tai thanh dịch vẫn tái phát và gây ra một số biên chứng sau:
- Nhiễm trùng: Viêm tai thanh dịch có thể bội nhiễm trở thành viêm tai mủ nhầy mạn tính gây thủng màng tai và chảy dịch kéo dài.
- Xơ dính trong hòm tai: Đây là tinh trạng hòm tai hình thành túi co lõm màng tai theo các mức độ.
- Xơ nhĩ: Màng tai hình thành những mảng trắng ở lớp liên kết.
Phòng bệnh
Trẻ nhỏ là đối tượng dễ mắc các bệnh về tai nhất do đó để phòng bệnh viêm tai ứ dịch hiệu quả cha mẹ cần thực hiện tốt mộ số lưu ý sau:
- Giữ ấm cho trẻ, không để trẻ bị viêm đường hô hấp trên kéo dài.
- Vệ sinh mũi họng và làm thông thoáng mũi khi trẻ bị những đợt viêm mũi họng cấ
- Nếu trẻ bị VA hay viêm amidan phì đại gây tắc nghẽn đường hô hấp gây viêm nhiễm tái phát nhiều lần nên nạo VA và cắt amid
- Khám tai mũi họng định kỳ cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên để phát hiện và điều trị sớm viêm tai thanh dị
Trên đây là những kiến thức về bệnh viêm tai ứ dịch ở trẻ em. Hy vọng rằng qua bài viết này bạn đọc có thêm những kiến thức bổ ích giúp phòng tránh và chữa trị viêm tai ứ dịch hiệu quả.